ความรู้สู่ประชาชน

เม็ดเลือดขาวต่ำเกิดจากอะไร

พญ.หรรษมน โพธิ์ผ่าน

หน่วยโลหิตวิทยาและมะเร็งในเด็ก

ภาควิชากุมารเวชศาสตร์  รพ.จุฬาลงกรณ์

เม็ดเลือดของคนเรานั้นประกอบไปด้วย เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด ซึ่งเม็ดเลือดขาวปกตินั้น แบ่งเป็นหลายชนิด ได้แก่ เม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์(lymphocyte) นิวโทรฟิลล์ (neutrophil) เบโซฟิลล์ (basophil) อีโอซิโนฟิลล์ (eosinophil)และโมโนไซต์ (monocyte) ซึ่งสัดส่วนของปริมานเม็ดเลือดขาวแต่ชนิดในเลือดก็มีความแตกต่างกัน โดยชนิดที่พบได้เป็นส่วนใหญ่ในเลือดของคนปกติ ได้แก่ ชนิดนิวโทรฟิลล์ และลิมโฟไซต์ ตามลำดับ

เม็ดเลือดขาวมีหน้าที่อย่างไร

               เม็ดเลือดขาวเป็นส่วนสำคัญของภูมิคุ้มกันของร่างกาย(immune system)มีหน้าที่หลักในการกำจัดเชื้อโรค ไม่ว่าจะเป็นเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส รา หรือปรสิต รวมถึงสิ่งแปลกปลอมต่างๆที่เข้ามาในร่างกาย เม็ดเลือดขาวแต่ละชนิดนั้นต่างทำงานประสานกัน โดยมีหน้าที่แตกต่างกันไปในการกำจัดเชื้อโรค

               โดยปกติคนเราจะมีปริมาณเม็ดเลือดขาวทั้งหมดทุกชนิดรวมกัน(total white blood cell count)อยู่ที่ประมาน 4,500– 10,000 ตัวต่อปริมาณเลือด 1 ลูกบากศ์มิลลิเมตร (4,500– 10,000/mm3)

เกล็ดเลือดต่ำเกิดจากอะไร

               เม็ดเลือดขาวของเรานั้นจะถูกสร้างจากเซลล์ต้นกำเนิดที่อยู่ภายในไขกระดูก แล้วสะสมอยู่ทีไขกระดูก ม้ามและต่อมน้ำเหลือง เนื่องจากเม็ดเลือดขาวมีหลายชนิดตามที่กล่าวไปข้างต้น โรคแต่ละโรค หรือสาเหตุแต่ละเหตุที่แตกต่างกัน ก็จะทำให้เม็ดเลือดขาวแต่ละชนิดต่ำลงมากน้อยไม่เท่ากันในแต่ละโรค แต่โดยทั่วไปแล้วสาเหตุที่ทำให้เม็ดเลือดขาวของเราต่ำลง ได้แก่

  1. การติดเชื้อไวรัส มักทำให้เม็ดเลือดขาวต่ำ แต่การติดเชื้อแบคทีเรียมักทำให้เม็ดเลือดขาวสูงขึ้น
  2. การได้รับยา สารเคมีบางชนิด หรือได้รับรังสี
  3. ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง ไม่ว่าจะเป็นแต่กำเนิดหรือเป็นภายหลัง
  4. โรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (autoimmune disease)
  5. โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว หรือมะเร็งอื่นๆที่มีการแพร่กระจายในไขกระดูก
  6. โรคไขกระดูกฝ่อทั้งชนิดที่เป็นแต่กำเนิด และเป็นภายหลัง
  7. โรคที่มีความผิดปกติของการสร้างเม็ดเลือดขาวแต่กำเนิด
  8. ภาวะขาดสารอาหารบางอย่าง เช่น วิตามินบี12 โฟลิก เป็นต้น

อาการของผู้ที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ

               ผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำอาจไม่มีอาการแต่ตรวจพบจากการเจาะเม็ดเลือด โดยทั่วไปอาการของเม็ดเลือดขาวต่ำนั้นไม่จำเพาะ แต่อาจจะมีอาการจากโรคที่เป็นเหตุ เช่น คลำได้ก้อน ต่อมน้ำเหลืองโต ตับม้ามโตในโรคมะเร็งเม็ดเลือด หรือมีอาการผื่นแพ้แสง ปวดข้อ ในโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (autoimmune disease)

               แต่อย่างไรก็ตามเม็ดเลือดขาวมีหน้าที่กำจัดเชื้อโรคดังที่กล่าวไปแล้ว ผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำจะมีการติดเชื้อง่าย ติดเชื้อบ่อย และติดเชื้อรุนแรงได้ ดังนั้นอาการที่สืบเนื่องจากภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำที่อาจจะเกิดขึ้นได้ คืออาการที่เกิดจากการติดเชื้อ ได้แก่ ไข้ หนาวสั่น มีแผลในปาก เป็นต้น

การรักษาภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ

 

               การรักษาภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำนั้น ได้แก่ การรักษาโรคที่เป็นเหตุหรือรักษาสาเหตุนั่นเอง นอกจากนี้บางโรคหรือบางสาเหตุสามารถเพิ่มจำนวนเม็ดเลือดขาวได้ด้วยการฉีดยากระตุ้นเม็ดเลือดขาว และสิ่งที่สำคัญที่สุดในผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ ได้แก่ การรักษาความสะอาดร่างกาย หลีกเลี่ยงการสัมผัสผู้ป่วยติดเชื้อ รับประทานอาหารที่สุกสะอาดผ่านความร้อน เพื่อเป็นการการป้องกันการติดเชื้อนั่นเอง

      

    

หัวข้ออื่นที่น่าสนใจ